پێشەکی
هەوڵدان بۆ ناسینەوەی بەهێزترین کانزاکان هێزێکی بزوێنەری پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا بووە لە پیشەسازییە جیاوازەکاندا. لە ئەندازیاری ئاسمانییەوە تا بیناسازی، بەهێزی کانزایەک گونجاوی بۆ بەکارهێنانی گرینگ دیاری دەکات. لەم شیکارییە گشتگیرەدا، ئێمە قووڵترین کانزای سەرەکیمان وردتر دەکەینەوە کە زانست دەیناسێت، بەدواداچوون بۆ تایبەتمەندی و بەکارهێنان و بنەما زانستییەکانیان دەکەین کە بەشدارن لە هێزی ناوازەیان.
تێگەیشتن لەو هۆکارانەی کە بەشدارن لە هێزی کانزایەک بۆ زانایان و ئەندازیارانی ماددی زۆر گرنگە. ئەم هۆکارانە بریتین لە پێکهاتەی ئەتۆمی، پەیوەندی و بوونی ئالۆویەکان. کانزاکانی وەک پۆڵا بەهۆی تایبەتمەندییە گشتگیرەکانیانەوە لە پێشەنگدا بوون. بە تایبەتی، جۆرەکانی پۆڵا بەهێز شۆڕشێکیان لە ئەندازیاری مۆدێرن کردووە بە پێشکەشکردنی هاوسەنگی لە نێوان هێز و ڕەقبوونەوە و کاریگەری تێچوون.
1. تەنگستن
تەنگستن بەناوبانگە بە خاوەنی بەرزترین هێزی کێشکردنی هەر کانزایەکی سروشتی، کە پێوەرێکە بۆ ئەو هێزەی کە پێویستە بۆ ڕاکێشانی شتێک تا ئەو ڕادەیەی کە دەشکێت. بە هێزی کێشکردنی نزیکەی 1,510 مێگاپاسکاڵ (MPA)، تەنگستن بە شێوەیەکی ناباوەر بەهێزە. خاڵی بەرزی توانەوەی و چڕییەکەی وای لێدەکات کە گونجاو بێت بۆ بەکارهێنان لە پیشەسازییە کارەبایی و سەربازی و ئاسمانییەکان.
تایبەتمەندییە ناوازەکانی کانزاکە بەهۆی پێکهاتەی ئەتۆمی و پەیوەندییە کانزاییە بەهێزەکانی نێوان ئەتۆمەکانیەوەیە. توانای تەنگستن بۆ بەرگەگرتنی پلەی گەرمی زۆر بەبێ شێواندنی بەرچاو، وا دەکات بەنرخ بێت بۆ پێکهاتەکانی وەک نۆزڵی بزوێنەری موشەک و پرۆژێکتیلەکانی خێرا.
2. پۆڵا
پۆڵا ئالۆویەکە کە بە شێوەیەکی سەرەکی لە ئاسن و کاربۆن پێکهاتووە. زیادکردنی کاربۆن و توخمەکانی دیکەی وەک کرۆم و نیکل و مەنگەنیز هێز و مانەوەی بەرز دەکاتەوە. بەپێی پێکهاتە و چارەسەرکردنی، پۆڵا دەتوانێت کۆمەڵێک بەهێزی و بۆریی بەرفراوان پیشان بدات. بۆ نموونە، جۆرەکانی پۆڵا بەهێز وەک پۆڵا کاربۆنی بەرز لە ئامێرەکانی بڕین و بەهاردا بەکاردەهێنرێن بەهۆی ڕەقییەکانیانەوە.
گشتگیربوونی پۆڵا وا دەکات کە بەردێکی بناغەی هەبێت لە بواری بیناسازی و بەرهەمهێناندا. داهێنانەکان لە بەرهەمهێنانی پۆڵادا، وەک پرۆسێسی گەرمی-میکانیکی و مایکرۆ-ئاڵۆیکردن، بووەتە هۆی ئەوەی پۆڵایەکی بەهێزی بەرز و کەم ئالۆوی (HSLA) کە تایبەتمەندی میکانیکی بەرزکراوە پێشکەش دەکەن بەبێ ئەوەی کێشی بەرچاو زیاد بکات.
3. کرۆم
کرۆم بە ڕەقیی بەرز و بەرگری لە ژەنگ ناسراوە. بە ڕەقیی مۆس 8.5، کرۆم یەکێکە لە ڕەقترین کانزاکان. زۆرجار بەکاردێت بۆ پلێتکردنی کانزاکانی تر بۆ پاراستنیان و باشترکردنی دەرکەوتنیان. هێزی کرۆم لە دروستکردنی پۆڵایەکی ستانلێسدا بەکاردەهێنرا، کە تێیدا بەرگری ئالۆویەکە زیاد دەکات لە بەرامبەر ئۆکساندن و لەکەدارکردن.
زیادکردنی کرۆم بۆ پۆڵا، بە شێوەیەکی گشتی لانیکەم 10.5% بەپێی بارستە، چینێکی ئۆکسیدی تەنک لەسەر ڕووی پۆڵاکە پێکدەهێنێت، ڕێگری لە ژەنگاویبوونی زیاتر دەکات- تایبەتمەندییەک کە بە پاسیڤەیشن ناسراوە. ئەمەش وا دەکات پۆڵا ئیستانلێسەکان لە ژینگەکاندا پێویست بن کە هەردوو هێز و بەرگری لە ژەنگ پێویستە، وەک لە ئامێری پرۆسێسی کیمیایی و ئامێرە پزیشکییەکان.
4. تیتانیۆم
تیتانیۆم بەهۆی ڕێژەی بەرزی بەهێزی بۆ کێش و بەرگرییەکی نایابی ژەنگەوە بەهادارە. هەرچەندە بەقەد تەنگستن بەهێز نییە، بەڵام ئالۆوی تیتانیۆم دەتوانێت بەهێزی کێشکردن لە نێوان 830 MPa و 2,070 MPa بەدەستبهێنێت، بەپێی تەکنیکەکانی ئالۆوی و پرۆسێسکردن. چڕی کەمی تیتانیۆم وا دەکات کە گونجاو بێت بۆ بەکارهێنانی فڕۆکەوانی کە پاشەکەوتکردنی کێش گرینگە.
هەروەها بەکارهێنانی پزیشکی سوودمەند دەبێت لە گونجاوی زیندەیی تیتانیۆم. بەرگرییەکەی بەرامبەر بە شلەکانی جەستە وا دەکات کە گونجاو بێت بۆ چاندنی نەشتەرگەری و دەستکرد. پیشەسازی فڕۆکەوانی لە تیتانیۆم لە بزوێنەری جێت و فڕۆکەوانی و کەشتییە ئاسمانییەکان کەڵک وەردەگرێت بەهۆی توانای بەرگەگرتنی فشار و پلەی گەرمی بەرز.
5. ئینکۆنێل
کۆمپانیای ئینکۆنێل خێزانێکە لە سوپەر ئالۆیەکانی سەر بنەمای نیکل. بە توانای پاراستنی هێز و بەرەنگاربوونەوەی ژەنگ لە پلەی گەرمی زۆر بەرزدا ناسراوە، ئالۆوی ئینکۆنێل لە ژینگە ئەندازیارییە کاراییە بەرزەکاندا زۆر گرنگە. بەهۆی ئەوەی هێزی کێشکردن لە 1000 MPa زیاترە، لە بەرنامەکانی وەک تیغی تۆرباین و بزوێنەری موشەک و ڕیاکتۆری ئەتۆمیدا بەکاردەهێنرێن.
کارایی ناوازەی ئالۆوی ئینکۆنێل لە توانای دروستکردنی چینێکی ئۆکسیدی پاسیڤکەری ئەستوور و جێگیر لە پلەی گەرمی بەرزدا سەرچاوە دەگرێت. ئەم چینە مادەکە لە هێرشی زیاتر دەپارێزێت، ئەمەش وایکردووە کە ئینکۆنێل گونجاو بێت بۆ ژینگە زۆرترین داواکارییەکان کە هەم بەرگری گەرمی و هەم هێزی میکانیکی پێویستە.
شیکاری بەراوردکاری کانزاکان
لە کاتی بەراوردکردنی ئەم کانزایانە، گرنگە نەک تەنها هێزی کێشکردنیان بەڵکو تایبەتمەندییە میکانیکییەکانی دیکەی وەک ڕەقبوون، ڕەقبوون و بەرگری کاریگەری لەبەرچاو بگرین. تەنگستن، لە کاتێکدا خاوەنی بەرزترین هێزی کێشکردنە، بەڵام زۆر شکاوە، ئەمەش بەکارهێنانی لە بەکارهێنانەکاندا سنووردار دەکات کە نەرمی و نەرمی پێویستە. پۆڵا، بە تایبەتی ئالۆوی بەهێزی پۆڵا ، هاوسەنگی لە هێز و ڕەقبوونەوە پێشکەش دەکات، ئەمەش وایکردووە کە بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاربهێنرێت.
کرۆم تایبەتمەندی کانزاکانی تر لە ڕێگەی ئالۆویکردنەوە بەرز دەکاتەوە، کە بەشدارە لە ڕەقیی و بەرگری لە ژەنگ. هێزی سووکی تیتانیۆم بێ وێنەیە، بەڵام تێچووی زیاتری دەتوانێت هۆکارێکی سنووردار بێت. بەکارهێنانی تایبەتمەندی ئینکۆنێل لە ژینگە توندەکاندا، خەرجییەکانی لە بەرنامەکاندا ڕەوا دەبینێت کە شکست بژاردە نییە.
بەکارهێنان لە پیشەسازییە مۆدێرنەکان
فڕۆکەوانی و بەرگری
پیشەسازی فڕۆکەوانی داوای ئەو ماددانە دەکات کە بەرگەی فشار و پلەی گەرمی بەرز دەگرن. تیتانیۆم و ئینکۆنێل بە شێوەیەکی بەرفراوان لە چوارچێوەی فڕۆکە و بزوێنەر و موشەکدا بەکاردەهێنرێن. تێچووی زۆری ئەم کەرەستانە بەهۆی کارایی و تەمەن درێژییان لە خزمەتدا جێگیر دەکرێت.
پێشکەوتنەکانی کانزاسازی بووەتە هۆی پەرەپێدانی پۆڵایەکی بەهێزی زۆر بەرز، وەک کۆمپانیای مارجینگ ستیل کە لە کەیسی موشەک و پێکهاتەکانی تری فڕۆکەوانیدا بەکاردەهێنرێن. ئەم پۆڵایانە هێز و توندییەکی بەرز پێشکەش دەکەن دوای ئەوەی چارەسەری گەرمی تایبەتیان بۆ دەکرێت.
بیناسازی و ژێرخانی
پۆڵا وەک بڕبڕەی پشتی دروستکردنی مۆدێرن دەمێنێتەوە. بەکارهێنانی لە چوارچێوەی بیناسازی و پرد و پڕۆژەکانی ژێرخانی بێهاوتایە. پەرەپێدانی پۆڵایەکی بەهێزی بەرز و کەم ئالۆوی کارایی پێکهاتەکانی باشتر کردووە لە هەمان کاتدا بەکارهێنانی ماددە و تێچوونەکانی کەمکردووەتەوە.
پۆڵا بەرگریکارەکانی ژەنگ، وەک پۆڵاکانی کەشوهەوا، توخمەکانی وەک کرۆم و مسیان تێدایە. ئەم پۆڵایانە چینێکی ژەنگاوی پارێزەر پێکدەهێنن کە ڕێژەی ژەنگ کەمدەکاتەوە، تەمەنی پێکهاتەکان درێژدەکاتەوە و تێچووی چاککردنەوە کەم دەکاتەوە.
پیشەسازی ئۆتۆمبێل
پاڵنەر بۆ بەکارهێنانی سووتەمەنی وایکردووە پیشەسازی ئۆتۆمبێل بەدوای کەرەستەی سووکتر و بەهێزتردا بگەڕێت. پۆڵاکانی بەهێزی بەرز و پێکهاتەکانی تیتانیۆم کێشی ئۆتۆمبێل کەمدەکەنەوە بەبێ ئەوەی سەلامەتی سازش لەسەر بکەن. ئالۆوی پۆڵا بە شێوەیەکی بەرفراوان لە چوارچێوەی ئۆتۆمبێل و پێکهاتەکانی بزوێنەر و تایبەتمەندی سەلامەتی وەک قەفەزی ڕۆڵ بەکاردەهێنرێت.
پۆڵا پێشکەوتووەکانی بەهێزی بەرز (AHSS) ڕێگە بە دیزاینەران دەدات کە کەرەستەی تەنکتر بەکاربهێنن لە هەمان کاتدا توانای کەوتنەخوارەوەیان هەبێت. ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کە ئۆتۆمبێلە سووکەکان کە ئابووری سووتەمەنییان باشتر بێت و ڕێژەی دەردانی گازی ژەهراوی کەم بکەنەوە.
پێشکەوتن لە کانزاسازی
لێکۆڵینەوە بەردەوامەکان لە کانزاسازیدا بەردەوامە لە پاڵنانی سنوورەکانی هێزی کانزاکان. تەکنیکەکانی وەک نانۆ پێکهاتە و ئالۆوی بە توخمە دەگمەنەکانی زەوی بووەتە هۆی گەشەکردنی کانزاکان بە تایبەتمەندی بێ وێنە. بۆ نموونە توێژەران لێکۆڵینەوە لە چاویلکەی کانزایی دەکەن، کە بەهێزی کانزاکان لەگەڵ نەرمی شووشەکان تێکەڵ دەکەن بەهۆی پێکهاتەی ئەتۆمی بێ شێوەیان.
ناوچەیەکی دیکەی پێشکەوتن بەکارهێنانی ماددە پێکهاتەکانە، کە کانزاکان لەگەڵ سیرامیک یان پۆلیمردا تێکەڵ دەکرێن بۆ دروستکردنی ماددەیەک کە ڕێژەی بەهێزی بۆ کێش و بەرگری لە ژەنگ پیشان دەدەن. ئەم کەرەستانە لە پیشەسازییەکانی فڕۆکەوانی و بەرگری و پزیشکیدا ئەگەری بەکارهێنانیان هەیە.
تەحەددیات و ڕەچاوکردنەکان
لە کاتێکدا کە بەهێزی کانزایەک هۆکارێکی گرنگە، ئەندازیاران دەبێ تایبەتمەندیەکانی دیکەی وەک توانای ماشێن، توانای لێهەڵمژینی و تێچوون لەبەرچاو بگرن. بۆ نموونە، شکاوی و سەختی تەنگستن لە بواری کاریدا، سەرەڕای هێزی کێشکردنی بەرزی، بەکارهێنانی بەربڵاوی سنووردار دەکات. بە هەمان شێوە تێچووی تیتانیۆم و ئینکۆنێل دەتوانێت بۆ بەکارهێنانی گەورە قەدەغە بێت.
هەروەها هۆکارە ژینگەییەکان ڕۆڵ دەگێڕن. دەرهێنان و پرۆسێسکردنی ئەم کانزایانە دەتوانێت کاریگەری ژینگەیی بەرچاوی هەبێت. پیشەسازییەکە بەرەو پراکتیزەکردنی بەردەوامتر دەڕوات، لەوانە ریسایکلکردن و پەرەپێدانی پرۆسەکانی کانزای سەوز.
ئاوتلۆکی داهاتوو
داهاتووی کانزا بەهێزەکان لە بەردەوامی توێژینەوە و پەرەپێداندایە. پێشکەوتنەکان لە نانۆتەکنەلۆژیا و زانستی ماددە بەڵێنی کانزا و ئالۆوی نوێ دەدەن کە تایبەتمەندی تایبەتیان هەیە بۆ بەکارهێنانی تایبەت. یەکخستنی مۆدێلکردنی حیساباتی و زیرەکی دەستکرد بریتییە لە خێراکردنی دۆزینەوەی کەرەستەی نوێ.
کەرەستەی وەک گرافین و ماددە دوو ڕەهەندییەکانی دیکە بەهۆی هێز و تایبەتمەندییە کارەباییە ناوازەکانیانەوە دەکۆڵرێنەوە. لە کاتێکدا کە کانزاکان نین، بەڵام ڕەنگە لەگەڵ کانزاکان تێکەڵ بکرێن بۆ دروستکردنی پێکهاتە بە کارایی بەرزکراوە.
ئەنجام
ناسینەوەی پێنج بەهێزترین کانزای سەرەکی تیشک دەخاتە سەر پێشکەوتنە باوەڕپێنەکراوەکان لە زانستی ماددە و ئەندازیاریدا. کانزاکانی وەک تەنگستن، پۆڵا، کرۆم، تیتانیۆم و ئینکۆنێل هەریەکەیان بەشدارییەکی ناوازەیان لە تەکنەلۆژیای مۆدێرن کردووە. ڕۆڵی پۆڵایەکی بەهێز ناتوانرێت زیادەڕەوی تێدا بکرێت، چونکە هاوسەنگی لە هێز و توانای کڕین و گشتگیربوون دابین دەکات.
لەگەڵ پەرەسەندنی پیشەسازییەکان و سەرهەڵدانی ئاستەنگە نوێیەکان، خواست لەسەر کەرەستەی بەهێزتر و سووکتر و بەهێزتر بەردەوام دەبێت لە گەشەکردن. هەوڵە هاوبەشەکانی زانایان و ئەندازیاران لە سەرانسەری جیهاندا ڕێگە خۆش دەکەن بۆ نەوەی داهاتووی کانزا پێشکەوتووەکان کە داهاتووی تەکنەلۆژیا و ژێرخانی لە قاڵب دەدەن.
