Tinplate kipande kigonvu eky’ekyuma ekisiigiddwa ebbaati era kimanyiddwa nnyo olw’okuziyiza okukulukuta, okusengejja, n’okusikiriza obulungi. Kikola kinene nnyo mu mulimu gw’okupakinga naddala ku mmere n’ebyokunywa eby’omu mikebe. Okugatta ku ekyo, eby’obutonde byakyo n’eddagala —nga okukola obulungi ennyo, okutondebwa, okukuba ebitabo, n’okuddamu okukozesebwa —bifuula ebisaanira okukozesebwa mu makolero n’abakozesa eby’enjawulo. Okutegeera the . Enkola y’okukola tinplate yeetaagibwa nnyo eri amakolero agesigamye ku bikozesebwa eby’omutindo ogwa waggulu eby’okupakinga ebyuma.
Ebyafaayo by'okukola tinplate .
Ensibuko ya tinplate yava mu kyasa eky’ekkumi n’ena mu Bohemia, Czech Republic ey’omulembe guno. Mu kusooka, tinplate yakolebwa mu ngalo ng’ekuba ebbaati ku bipande by’ekyuma. Olw’enkyukakyuka y’amakolero bwe yajja, enkola eno yakulaakulana nnyo. Mu kyasa eky’ekkumi n’omwenda, okuyiiya amasannyalaze ag’obusannyalazo kyakyusa okukola tinplate, ne kisobozesa okusiiga okusingawo okw’enjawulo n’okwongera ku bulungibwansi bw’okufulumya.
Ebikozesebwa ebisookerwako .
Ebintu ebisookerwako ebisookerwako eby’okukola tinplate bye kyuma ekirimu kaboni omutono ne bbaati. Ekyuma ekirimu kaboni omutono kiwa amaanyi n’okutondebwa okwetaagisa, ate ebbaati liwa obuziyiza bw’okukulukuta n’ekifo ekitali kya butwa ekisaanira okukwatagana n’emmere. Ekyuma ekikozesebwa kitera okuba ne kaboni omungi ogutakka wansi wa 0.13%, okukakasa nti ekisembayo . Tinplate sheet is ductile era esobola bulungi okukolebwa mu ngeri ez’enjawulo.Tinplate era ekwatagana n’ebizigo eby’enjawulo ne lacquers, okutumbula omulimu gwayo mu mbeera ez’enjawulo ez’okukozesa enkomerero.
Enkola y'okufulumya Okulambika .
Okukola tinplate kuzingiramu emitendera emikulu egiwerako okukakasa nti waliwo ekintu eky’omutindo ogwa waggulu. Emitendera gino mulimu okukola ebyuma, okuyiringisibwa mu bbugumu, okuyiringisibwa mu nnyonta, okuyonja, okukola ‘annealing’, okusiiga bbaati, n’okumaliriza. Buli mutendera gufugibwa mu ngeri ey’obwegendereza okutuuka ku by’obutonde ebyetaagisa n’omutindo gw’okungulu.
Okukola ebyuma .
Enkola eno etandika n’okukola ebyuma, ekyuma we kiyita mu kusaanuusa okukola ekyuma ekisaanuuse. Olwo ekyuma kino kikyusibwa ne kifuuka ekyuma nga kikendeeza ku kaboni ekirimu n’okuggyawo obucaafu nga tuyita mu nkola nga basic oxygen steelmaking oba electric arc furnace melting. Ekyuma ekivaamu kisuulibwa mu slaba nga kyetegefu okuyiringisibwa.
Hot Rolling .
Ebipande by’ekyuma bibuguma okutuuka ku 1,200°C ne biyita mu biwujjo okukendeeza ennyo ku buwanvu. Hot rolling ekyusa slabs mu hot rolled coils nga zirina obuwanvu obusaanira okwongera okulongoosa. Omutendera guno gulongoosa ensengekera y’empeke n’okulongoosa eby’obutonde.
Okuyiringisibwa ennyogovu .
Oluvannyuma lw’okuyiringisibwa okw’ebbugumu, koyilo z’ekyuma zinyogozebwa oluvannyuma ne zikolebwako okuyiringisibwa okw’ennyogoga ku bbugumu erya bulijjo. Okuyiringisibwa ennyogovu kyongera okukendeeza ku buwanvu n’okunyiriza ku ngulu. Enkola eno eyongera amaanyi g’ekyuma okuyita mu kukaluba okunyigirizibwa, ekivaamu substrate ennyimpi, eweweevu ennungi ennyo ey’okusiiga ebbaati.
Okwoza n'okuteekateeka .
Nga tebannaba kukola tinning, ekyuma ekiyiringisibwa mu nnyonta kiteekwa okuba nga kiyonjebwa mu ngeri ey’obwegendereza okukakasa nti okunywerera ku bbaati mu ngeri entuufu. Enkola y’okuyonja erimu emitendera egiwerako:
Okuyonja Alkaline .
Omuguwa gw’ekyuma gunywezebwa mu solution ya alkaline okuggyamu amafuta, giriisi, n’obucaafu obulala obufunibwa mu kiseera ky’okuyiringisibwa. Omutendera guno mukulu nnyo mu kuziyiza obulema mu kusiiga ebbaati.
Okwoza amasannyalaze .
Oluvannyuma lw’okuyonja alkaline, okuyonja amasannyalaze kuggyawo okisayidi zonna ezisigaddewo n’obutundutundu obutonotono. Omuguwa ogw’ekyuma guyita mu katoffaali akakola amasannyalaze nga amasannyalaze gayamba mu kugoba obucaafu, ekivaamu ekifo ekiyonjo ennyo.
Okukuba ebikuta .
Enkola y’okusiika ekozesa solution ya asidi omutono okumalawo layeri yonna esigaddewo oba oxide layers. Omutendera guno gukakasa nti ekyuma kungulu kikola mu ngeri ya kemiko era nga kyetegefu okusiiga bbaati.
Okuzimba enviiri .
Annealing ekolebwa okuddamu okufuula ekyuma ekitono eky’ekyuma, okutumbula ductility n’okukendeeza ku situleesi munda. Omuguwa gw’ekyuma gubuguma mu kikoomi ekifugibwa okuziyiza okufuuka omukka (oxidation). Enkola eno efugirwa okufumbisa n’okunyogoza etereeza eby’obutonde eby’ebyuma okutuukiriza ebyetaago ebitongole eby’okukozesa tinplate.
Electrolytic tinning .
Electrolytic tinning erimu okusiiga ekyuma ekitegekeddwa n’ebbaati nga tukozesa enkola y’okukola amasannyalaze. Ekyuma kiyita mu katoffaali akakola amasannyalaze akalimu ekisengejjero kya bbaati. Nga okozesa amasannyalaze, bbaati ziteekebwa mu ngeri y’emu ku ngulu w’ekyuma. Enkyukakyuka nga obutonde bw’okunaaba, ebbugumu, ne density ya current bifugibwa n’obwegendereza okutuuka ku buwanvu bw’okusiiga ebbaati obweyagaza.
Embeera y'okusiiga .
Obuzito bw’okusiiga bbaati busobola okuva ku gram 1.0 okutuuka ku 15.0 buli square mita, okusinziira ku ngeri gy’ogenderera okukozesaamu. Obuzito bw’okusiiga n’obumu bikulu nnyo mu kukola, okufuga okuziyiza okukulukuta n’okusoda.
Oluvannyuma lw'okujjanjabibwa .
Oluvannyuma lw’okukola tinning, strip ekolebwa oluvannyuma lw’okujjanjabwa nga okusaanuuka (flow brightening) okulongoosa ku ngulu n’obutakola okusobola okutumbula okuziyiza okukulukuta. Okusiiga amafuta nakyo kiyinza okusiigibwa okuziyiza okukunya ng’okwata n’okulongoosa.
Ebipimo by’okulondoola omutindo .
Okulondoola omutindo kikulu mu nkola yonna ey’okukola tinplate. Enkola z’okugezesa ezitali za kuzikiriza nga X-ray fluorescence zikozesebwa okupima obuwanvu bw’okusiiga bbaati. Okukebera kungulu kuzuula obulema bwonna nga pinholes oba scratches. Ebigezo by’ebyuma bikebera eby’obugagga nga obugumu n’amaanyi g’okusika okukakasa nti bigoberera omutindo gw’amakolero.
Okukozesa Tinplate .
Tinplate esinga kukozesebwa mu mulimu gw’okupakinga ebintu. Okutondeka kwayo okulungi ennyo kigisobozesa okubumba okufuuka ebibbo, ebibikka, n’ebiggalawo. Ekizigo kya bbaati kiwa ekiziyiza eky’obukuumi eri ebintu ebiva mu mmere, okuziyiza okukulukuta n’okufuuka obucaafu. Okugatta ku ekyo, tinplate ekozesebwa mu bitundu by’amasannyalaze, ebitundu by’emmotoka, n’ebyuma by’omu nnyumba olw’okusoda n’okumaliriza obulungi.
Mu kukozesa emmere, tinplate ekozesebwa nnyo okupakinga enva endiirwa ez’omu mikebe, ennyama, eby’ennyanja, ebiva mu mata, n’ebyokunywa ebifumbiddwa mu butto. Ekintu kino kituukana n’omutindo gw’obukuumi bw’emmere era kiwa ekifo ekirungi ennyo eky’okukuba ebitabo obutereevu oba okusiiga langi.
Mu nkola z’amakolero, tinplate ekozesebwa mu bidomola bya langi, ebidomola by’omukka, ebisengejja amafuta, ebisenge bya bbaatule, n’ebitundu by’amasannyalaze. Amaanyi gaayo, okusoda, n’okuziyiza embeera z’empewo bigifuula ennungi ennyo mu kukola emirimu egy’amaanyi n’okutereka eby’ekiseera ekiwanvu.
Ebintu ebikulu ebifuula tinplate okusaanira okukozesebwa okw’enjawulo mulimu:
Okuziyiza okukulukuta okulungi ennyo mu mbeera za asidi ne alkaline .
Obutali butwa n’okugoberera omutindo gw’obuyonjo bw’emmere .
Weldability ennungi n'okusoda .
Okukuba ebitabo mu ngeri ey'oku ntikko n'okumaliriza okuyooyoota .
Omugerageranyo gw’amaanyi aga waggulu ku buzito .
Okuddamu okukola nga tewali kuvundira mu nkola y’ebintu .
Ebiyiiya mu kukola tinplate .
Enkulaakulana eyaakakolebwa essira erisinga kulissa ku kulongoosa bulungibwansi n’okukendeeza ku buzibu bw’obutonde bw’ensi. Tekinologiya w’okusuula n’okuyiringisibwa obutasalako eyongedde ku sipiidi y’okufulumya. Abanoonyereza banoonyereza ku bintu ebirala ebikozesebwa mu kusiiga n’engeri y’okukendeeza ku nkozesa y’ebbaati nga tebakkiririza mu mutindo. Enteekateeka z’okuddamu okukola ebintu nazo nnene, kubanga tinplate eddamu okukozesebwa 100% awatali kufiirwa mutindo, nga zikwatagana n’ebiruubirirwa by’okuyimirizaawo.
Okusoomoozebwa mu kukola tinplate .
Wadde nga kirungi, okukola tinplate kusanga okusoomoozebwa ng’okukyukakyuka kw’ensimbi z’ebintu ebisookerwako n’okuvuganya okuva mu bintu ebirala ebipakiddwa nga obuveera ne aluminiyamu. Ebiragiro ebikwata ku butonde bw’ensi byetaagisa enkola z’okufulumya ebintu ebiyonjo, ekiwaliriza amakolero okwettanira enkola ezisingawo ezisobola okuwangaala. Okutebenkeza ssente, omutindo, n’okukosa obutonde bw’ensi kikyali kikulu nnyo eri abakola ebintu.
Emitendera gy'akatale k'ensi yonna .
Akatale ka Tinplate kafuna enkulaakulana ey’olubeerera, nga kavudde ku bwetaavu mu mawanga agagenda okukula mu by’enfuna. Ebitundu bya Asia-Pacific naddala China ne Buyindi bye bikulembedde mu kukola n’okukozesa ebintu. Obuyiiya mu dizayini z’okupakinga n’okussa essira ku bulamu bw’emmere bikyagenda mu maaso n’okusitula okugaziya kw’ekitongole kino. Enkolagana wakati w’abakola ebintu ne . Pulojekiti ezigenderera okuyimirizaawo zikola enkyukakyuka mu katale mu biseera eby’omu maaso.
Okukosa obutonde bw’ensi n’okuyimirizaawo .
Tinplate's recycbility ekola kinene mu kukendeeza ku butonde bw'ensi. Okuddamu okukola tinplate kikendeeza ku maanyi agakozesebwa okutuuka ku bitundu 74% bw’ogeraageranya n’okufulumya ebyuma ebipya. Ekirala, kaweefube akolebwa okukendeeza ku bucaafu obufuluma mu bbanga nga bakola tekinologiya akekkereza amaanyi. Amakolero gano era ganoonyereza ku nkozesa y’ebizigo ebikozesebwa mu bulamu obwa bulijjo n’okukendeeza ku nkozesa y’eddagala ery’obulabe mu kulongoosa.
Mu bufunzi
Okukola tinplate nkola nzibu egatta obukugu mu byuma ne tekinologiya ow’omulembe ow’okukola ebintu. Obumanyirivu bwayo, obwesigwa, n’obukuumi bwayo bigifuula eyeetaagisa ennyo mu by’emmere, amakolero, amasannyalaze, n’abakozesa. Okutegeera engeri tinplate gy’efuulibwa eraga enzikiriziganya enzibu wakati wa ssaayansi w’ebintu, yinginiya, n’okulabirira obutonde bw’ensi. Nga amakolero gagenda gakulaakulana, enkola z’obuyiiya n’okuyimirizaawo obutasalako zijja kulaba nga tinplate esigala nga kikulu nnyo mu katale k’ensi yonna.
Okumanya ebisingawo ku Tinplate n’okukozesebwa kwayo —nga mw’otwalidde empapula z’ebiwandiiko ez’ekikugu n’okuweebwa satifikeeti z’okugoberera —abakugu mu by’amakolero basobola okunoonyereza ku by’obugagga ebiweebwa abakola ebintu abakulembeze. Okwongera okumanya mu kitundu kino kiwagira okusalawo okulungi mu kulonda ebintu era kiyamba mu nkulaakulana mu kisaawe ky’okupakinga ebyuma.
